ملیت :  ایرانی   -  قرن : 14
سید محمود دعایی، روحانی و سیاستمدار ایرانی بود. او عضو مجمع روحانیون مبارز از سال ۱۳۶۶ ه.ش تا ۱۴۰۱ ه.ش سرپرست مؤسسه اطلاعات از سال ۱۳۵۹ ه.ش تا ۱۵ خرداد ۱۴۰۱ ه.ش و نماینده شش دوره ابتدایی مجلس شورای اسلامی تا سال ۱۳۸۳ ه.ش بوده‌ است.
 
شناسنامه
 30 فروردین سال 1320 ه. ش   تولد
 15 خرداد سال 1401 ه. ش  درگذشت
 بیماری  علت درگذشت
 حرم مطهر امام خمینی (رحمة الله علیه)  آرامگاه
 ایرانی  ملیت
 اسلام  دین
 شیعه  مذهب
 تحصیلات حوزوی  تحصیلات
 سیاسی، فرهنگی  زمینه فعالیت
 از سال 1357 ه. ش  سال های فعالیت
 نشان افتخار عرصه فرهنگ و هنر و دریافت قلم طلایی  جایزه ها
 پدر: سیدمحمد  والدین

زندگی نامه

تولد
سیدمحمود دعایی فرزند سیدمحمد در سال ۱۳۲۰ ه.ش از پدری یزدی و مادری کرمانی در یزد متولد شد و در ۴ سالگی به اتفاق مادرش در کرمان اقامت گزید.
 
درگذشت
وی عصر روز ۱۵ خرداد ۱۴۰۱ ه.ش در بیمارستان آتیه در تهران در سن ۸۱ سالگی بر اثر ایست قلبی درگذشت. پیکر وی پس از تشییع برای خاکسپاری به حرم مطهر امام خمینی (رحمة الله علیه) انتقال یافت.
 

سمت و فعالیت ها

فعالیت های علمی
تحصیلات
پس از اتمام تحصیلات متوسطه وارد حوزهٔ علمیه کرمان به نام مدرسهٔ معصومیه شد و به تحصیل علوم اسلامی مشغول شد. بعد از اتمام سطوح اولیه تحصیلی در کرمان به حوزه علمیه قم رفت و بعد از تکمیل سطوح عالیه در سال ۱۳۴۶ ه.ش رویدادهای سیاسی تحت تعقیب رژیم شاه قرار گرفت و مخفیانه به عراق رفت و در آنجا تحصیلات علوم اسلامی را ادامه داد.
 
فعالیت های سیاسی
دعایی قبل از انقلاب در خارج و داخل ایران از فعالین سیاسی بوده و در خلال این مدت به اروپا و کشورهای آسیای غربی (چون سوریه، لبنان، اردن، عربستان، پاکستان، و افغانستان) سفر کرد. او در جریان فعالیت‌های سیاسی خارج از کشور مدت ۷ سال سخنگوی نهضت روحانیت مبارز در ایران بود و نمایندگی امام خمینی (رحمة الله علیه) را به عنوان رابط بین مسئولان عالی‌رتبه عراقی با او به عهده داشت و همچنین رابط بین سازمان‌ها و انجمنهای اسلامی و دانشجوئی و برخی شخصیتهای خارج از کشور با وی بود. همچنین وی در زمان اقامت در عراق تهیه‌کننده و مجری برنامه رادیویی نهضت روحانیت در ایران بود که در مخالفت با رژیم پهلوی پخش می‌شد.
 

او بعد از انقلاب در اوائل سال ۱۳۵۸ ه.ش به عنوان سفیر جمهوری اسلامی ایران در عراق عازم بغداد شد و به‌دنبال اعتراض به دخالت‌های مأمورین عراقی در امور داخلی ایران به دستور وزارت خارجه در اسفند ۱۳۵۸ ه.ش به ایران بازگشت. پس از آن مدتی در دفتر امام خمینی (رحمة الله علیه) اشتغال داشت و از طرف ایشان اجازه دریافت وجوهات شرعیه را نیز داشت. و سپس به دستور وی در اردیبهشت ۱۳۵۹ ه.ش به سرپرستی موسسهٔ اطلاعات منصوب شد.

دعایی که از اعضای جامعه روحانیت مبارز تهران به‌شمار می‌رفت، در آستانه انتخابات مجلس سوم به همراه جمعی دیگر از اعضا، انشعاب کرده و مجمع روحانیون مبارز را تشکیل دادند. دعایی در شش دوره مجلس پس از انقلاب یکی از کرسی‌های تهران را در مجلس شورای اسلامی در اختیار داشت.
 

پس از انقلاب، و پس از قرار گرفتن مؤسسه اطلاعات زیر نظر ولی فقیه وی به عنوان مدیر این مؤسسه منصوب شد. ستون «دو کلمه حرف حساب» که از دهه ۱۳۶۰ ه.ش در روزنامه اطلاعات به قلم کیومرث صابری فومنی (گل آقا) منتشر شد به پیشی گرفتن این روزنامه از رقیب دیرین خود کیهان انجامید و زمینه انتشار هفته‌نامهٔ طنز «گل آقا» در سال‌های بعد شد.

جوایز و افتخارات

این روحانی فعال در عرصه رسانه، در سال ۱۳۹۳ ه.ش نشان افتخار عرصه فرهنگ و هنر را دریافت کرده بود. حجت الاسلام والمسلمین دعایی همچنین از سوی انجمن دفاع از آزادی مطبوعات موفق به دریافت قلم طلایی به عنوان چهره شاخص فرهنگی شد که او این جایزه را به موزه حضرت علی بن ابیطالب(علیه السلام) در قم اهدا کرد.

در نگاه دیگران

اشخاص
پیام تسلیت حضرت آیت الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی در پی درگذشت حجت‌ الاسلام سیدمحمود دعایی
بسم الله الرّحمن الرّحیم
درگذشت مبارز قدیمی و یار دیرین امام بزرگوار جناب حجت‌الاسلام آقای سیدمحمود دعائی رحمةالله‌علیه را به خاندان گرامی بویژه همسر و فرزندان مکرّم و نیز مجموعه‌ی بزرگ دوستداران و همکاران ایشان تسلیت عرض میکنم. ایشان برخوردار از صفات نیک و پسندیده‌ئی بودند: صفا و سلامت نفس، فروتنی و ساده‌زیستی، پاکدستی و قناعت، ارادت عمیق و راسخ به امام بزرگوار و انقلاب و پایداری و وفا در دوستی و رفاقت. گذشته‌ی ایشان در عراق و ایران در دوران مبارزات هم فصل مُشبِع دیگری است که موجب رحمت و مغفرت الهی است ان‌شاءالله. از خداوند متعال تفضلاتش را برای آن مرحوم مسألت میکنم.
سیّدعلی خامنه‌ای
۱۶ خرداد ۱۴۰۱
 

پیام تسلیت آیت الله ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور
بسم الله الرحمن الرحیم
درگذشت یار دیرین امام و انقلاب و خدمتگزار متعهد و دلسوز حضرت حجت‌الاسلام والمسلمین جناب آقای سید محمود دعایی موجب تاثر و اندوه فراوان گردید.
اخلاص، تواضع، ساده‌زیستی، پایبندی و پایداری بر ارزش‌های انقلاب و نظام اسلامی و اخلاق‌مداری در عرصه رسانه و خبر از جمله ویژگی‌های ارزشمند این انسان فرهیخته بود که در سایه آن توانست سالیان متمادی در نمایندگی ولی فقیه و سرپرستی موسسه اطلاعات و در دیگر سنگرهای مهم خدمتگزاری همچون شش دوره نمایندگی مجلس شورای اسلامی منشا خدمات بسیار شود.
اینجانب با ارج‌نهادن به خدمات صادقانه این چهره فرهنگی، مصیبت وارده را به خانواده مکرم آن مرحوم، رهبر معظم انقلاب، جامعه رسانه‌ای کشور و عموم دوستدارانش تسلیت می‌گویم و از درگاه خداوند متعال برای ایشان علو درجات و همجواری با جد بزرگوارش و برای بازماندگان صبر و سلامتی مسالت دارم.

پیام تسلیت دکتر محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی
بسم الله الرحمن الرحیم
انالله و اناالیه راجعون
درگذشت روحانی وارسته و متواضع حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمود دعایی نماینده ولی‌فقیه‌ در موسسه مطبوعاتی اطلاعات از سال ۵۹ و نماینده شش دوره مجلس‌ شورای اسلامی موجب تاسف و تاثر گردید.
این شخصیت بزرگوار از علاقمندان و همراهان قدیمی حضرت امام (ره) در دوران مبارزات ستمشاهی و از فعالین سیاسی پیش‌ از انقلاب در داخل و  در کشورهای منطقه بودند و پس از پیروزی انقلاب بعنوان خدمتگزاری مردم‌دار، ساده‌ زیست و دلسوز در عرصه‌های مختلف حضور داشتند.
اینجانب ضمن عرض تسلیت فقدان‌ آن بزرگوار به روحانیت محترم، همکاران در موسسه اطلاعات، دوستداران و بیت مکرم، برای ایشان رحمت و رضوان الهی و علو درجات و برای بازماندگان صبر و اجر از درگاه خداوند متعال مسئلت می‌کنم.
محمدباقر قالیباف
رئیس مجلس شورای اسلامی
 

پیام تسلیت حجت الاسلام محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضائیه
انا لله و انا الیه راجعون
خبر درگذشت حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمود دعایی موجب تاثر و تاسف خاطر اینجانب گردید.
آن مرحوم در دوران مبارزه حضرت امام خمینی (ره) با رژیم طاغوت بویژه در دوران حضور ایشان در نجف اشرف، از همراهان و ملازمان بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی بوده و پس از پیروزی انقلاب نیز در مسئولیت‌هایی همچون نمایندگی مجلس شورای اسلامی و مدیریت موسسه اطلاعات، منشأ خدمات با روحیه ساده زیستی و مردم داری بودند.
اینجانب ضمن تسلیت به خانواده محترم دعایی و سایر بستگان مُعزّا برای آن مرحوم رحمت واسعه و برای بازماندگان صبر و شکیبایی مسألت دارم.
غلامحسین محسنی اژه‌ای

پیام تسلیت حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی
بسمه تعالی
خبر ناباورانه درگذشت یار وفادار امام خمینی و روحانی مبارز و پارسا مرحوم حجه الاسلام و المسلمین حاج سید محمود دعایی طاب ثراه در روز پانزدهم خرداد دل های دوستان ایشان را به درد آورد و قلب های همه ما را ماتم زده ساخت.
نام دعایی با تاریخ انقلاب اسلامی گره خورده و یاد آن مجاهد خستگی ناپذیر با تاریخ زندگی امام خمینی آمیخته است. برای من و شاید برای همه کسانی که با مرحوم دعایی آشنایی داشتند فراق او سخت و طاقت فرساست و مهربانی و صفای او و همچنین دل دریایی و وسعت نظرش همیشه در یادها پابرجاست.
آن مرحوم از زمره پاک ترین همراهان امام در نجف اشرف و از زمره خالص ترین یاران ایشان و بیت ایشان در ایام مبارزه و انقلاب بود. صدای گرم او در رادیوی صدای روحانیت مبارز در دوران مبارزه و خلق و خوی نرم او در روزنامه وزین اطلاعات در دوران پیروزی از یادها نخواهد رفت.
خدایش بیامرزد و او را با اجداد طاهرینش محشور دارد. اینجانب ضمن عرض تسلیت درگذشت این روحانی پاکباخته به همسر و دختران و پسران بزرگوارش برای خود و همه داغدیدگان از خدای متعال صبر جمیل مسئلت دارم.  
عاش سعیداً و مات سعیداً
سید حسن خمینی
 

پیام تسلیت دکتر اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
"انا لله و انا الیه راجعون
خبر درگذشت ناگهانی روحانی وارسته،   و یار دیرین انقلاب اسلامی، امام راحل و مقام معظم رهبری(مد ظله العالی) مرحوم حجت الاسلام و المسلمین حاج سیدمحمود دعایی موجب تاسف و تالم عمیق گردید.
آن مرحوم که از نخستین روزهای نهضت انقلاب اسلامی، در همراهی و همگامی با مقتدای خویش از هیچ تلاشی فروگذار نکرد، با ساده‌زیستی و مردم‌مداری،   یادگار ارزشمند روزهای سخت مبارزه ملت بزرگ ایران علیه رژیم سلطنتی پهلوی بود و سرانجام در سالروز قیام سرنوشت ساز و نهضت آفرین ملت ایران در ۱۵ خرداد، چشم از این دنیای فانی فرو بست و به امام شهیدان پیوست.  
آقای دعایی با بیش از ۴ دهه مسئولیت در روزنامه اطلاعات، و حضور ۶ دوره ای در مجلس شورای اسلامی، یک چهره متخلق و  برجسته رسانه ای و سیاسی بود که فقدانش تاسف برانگیز است.
اینجانب فقدان این انسان والارتبه و سلیم النفس را به محضر رهبر حکیم و فرزانه انقلاب اسلامی، خانواده محترم و فرزندان عزیزش، اهالی ارجمند فرهنگ، هنر و رسانه به ویژه همکاران موسسه اطلاعات صمیمانه تسلیت می گویم.
از درگاه ایزد متعال، برای آن عزیز سفر کرده رحمت و مغفرت و برای بازماندگان محترم صبر و شکیبایی خواستارم. "
 

پیام تسلیت مجمع روحانیون مبارز
انّا لله و انّا الیه راجعون
خبر درگذشت تأسف انگیز و خسارت بار یار دیرین امام خمینی(ره) حجت الاسلام والمسلمین حاج سید محمود دعایی دلها را تکان داد و غمی سنگین بر قلب عاشقان حقیقت و فضیلت نشاند.  
رحلت ناباورانه این عالم با اخلاص و مبارز نستوه و آزاد مرد بی ادعا داغ مصیبت سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی(س) و شهدای ۱۵ خرداد را دو چندان کرد
این روحانی وارسته، با سلوک بی تکلف و ساده زیستی ومردم دوستی و حق مداری و فداکاری و پایداری به پیمانی که با مقتدای فقید خود بسته بود بحق نمونه ارزشمند و کم نظیری از راه و رسم اسلام ناب محمدی(ص) را به نمایش گذاشت و مفهوم انسانیت و پاکی و مهربانی و مردانگی را تجسم بخشید. این سید بزرگوار و با بصیرت در فراز و نشیبهای سیاسی کشور هرگز خود را نباخت و با شهامت مثال زدنی از امام و بیت امام و یاران امام و مواضع انقلاب اسلامی همواره دفاع کرد.   حجت الاسلام والمسلمین دعایی پشتیبان و دوستدار اهل فرهنگ وهنر، و مدافع راستین ارزشهای دینی و ملی و انقلابی بود. او در تخلق به صفات عالی انسانی همچون: اعتدال، انصاف، فروتنی، جوانمردی، خوشرویی، صبوری، رازداری، گوهری کمیاب در روزگاری بود که جامعه ما سخت به آن نیازمند است.
صدای رسای دعایی در دوران ستمشاهی که از رادیوی صدای روحانیت مبارز  در خارج از کشور به گوش تشنگان آزادی و عدالت می رسید جانمایه امید را در دلها زنده می کرد. او پس از پیروزی انقلاب در سنگرهای مختلف از سفارت ایران در عراق تا شش دوره نمایندگی مجلس شورای اسلامی و بویژه خدمات گسترده و عمیق فرهنگی در سمت نمایندگی ولی فقیه در مؤسسه اطلاعات خدمات ماندگاری را از خود به یادگار گذاشت.  
حجت الاسلام والمسلمین دعایی که از اعضای مؤسس مجمع روحانیون مبارز بود از هیچ کوششی در جهت گسترش اندیشه پویای امام خمینی (ره) که مبنا و اساس این تشکیلات سیاسی و فرهنگی است دریغ نورزید.   
مجمع روحانیون مبارز این ضایعه جبران ناپذیر را به ملت بزرگ ایران و روحانیت آگاه و همه اهالی فرهنگ و هنر و نیز به فرزندان و همسر و خاندان محترم دعایی تسلیت و تعزیت می گوید و از درگاه الهی برای آن عالم فداکار و مجاهد با اخلاص رحمت و رضوان و حشر با اجداد طاهرینش را مسألت دارد.  
مجمع روحانیون مبارز
۱۵خرداد۱۴۰۱
 

پیام تسلیت مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم
بسم الله الرحمن الرحیم
وهو الباقی بعد فناء کلّ شیء 
رحلت ناگهانی و نابهنگام انسانی شریف، اصیل، نیک¬اندیش و آزادی¬خواه مرحوم حجة الاسلام والمسلمین حاج سید محمود دعایی تاثر و تاسف همگان را برانگیخت و جامعه فرهنگی و مطبوعاتی را داغدار ساخت. سیره و سوابق و کارنامه سیاسی و مبارزاتی مرحوم دعایی از سال¬ها پیش از انقلاب و حضور پرتلاش و با¬اخلاصش در نجف، در بیت و در کنار مرحوم امام خمینی بر همگان واضح و درخشان است. بیش از چهار دهه در عرصه مطبوعات و چند دوره در کسوت نمایندگی مجلس، میراثی جز پاکی، پاک¬اندیشی، پاک¬زیستی و استقلال-خواهی بر جای نگذاشت. او در تکریم و تعظیم متفکران، عالمان، آزاداندیشان و هنرمندان هیچگاه دریغ نمی-ورزید؛ سمبل جاذبه همه اقشار به شمارمی¬رفت و از تنگ نظری¬ها، کوتاه¬بینی¬ها و جزم اندیشی¬ها دور بود. مرگ او داغی است که بر دل¬ها نشسته و همه را اندوهگین ساخته است.
مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم درگذشت این یار دیرین و وفادار امام(ره) را به همسر، فرزندان، بستگان داغدار، جامعه مطبوعاتی، بویژه کارمندان و کارکنان موسسه اطلاعات و بیت شریف امام خمینی تسلیت می گوید و از خداوند برای آن مرحوم علوّ درجات و رحمت و مغفرت و برای بازماندگان صبر و سلامت طلب می¬کند.  
مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم

منابع:
1. ویکی پدیا
2. پایگاه khamenei. ir
3. وبسایت حرف تازه
4. پایگاه جماران
فعالیت ها : : مشاهیر / سیاست